top of page
tdpb

21 MAYIS BÜYÜK ÇERKES GÖÇÜ


Rus Çarı I. Petro (D: 9 Haziran 1672-Ö: 8 Şubat 1725) ’nun güneye genişleme ve sıcak denizlere inme planı kurmuştu. I. Perto önce Azak Kalesini hedef almış ve Osmanlı Devleti ile yaptığı savaşların ardından 6 Ağustos 1696 tarihinde Azak Kalesini ele geçirmiştir. Çünkü hareketinin asıl amacı Karadeniz’e ve ardından Boğazlara kadar gidebilmekti. I. Petro bu planı sağlığında koyamamış olsa da kendisinden sonra gelen Çar ve Çariçe’ler bu idealden asla vazgeçmemişlerdir.

Çarlık Rusya’sının sıcak denizlere inme ve Anadolu’yu ele geçirme hayalinin önünde engel olarak yer alan Osmanlı Devleti vardı ve Osmanlı Devleti ile Kuzey Kafkasya halkaları ile yüz yıldan fazla sürecek olan savaş başlamıştır. 1759’da başlayan savaş 1964 yılına kadar devam etmiştir. Rus planı dahilinde 1763 yılına gelindiğinde Kafkaslar coğrafyasını işgale başlayan Rus İmparatorluğu işgale karşı koyan Çerkesleri hedef aldı ve Rus – Çerkes Savaşları başladı. Beklenmedik bir direniş sergileyen Çerkesler ile Ruslar arasında kanlı çarpışmalar yaşanmış ve Çerkesler; atalarının binlerce yıldır yaşadığı toprakları savunmak için kendilerinden sayı ve teknoloji olarak çok üstün durumda olan Rus Ordusuna karşı 100 yıl savaşarak direnmeyi başarmışlardır. Ancak Ruslar bu arada Çeçen köylerine karşı yağma ve talan hareketlerinde de bulunuyorlar, Çeçenler ise karşı akınlarla kendilerini savunmaya çalışıyorlardı.

Bu arada 1828-1829 arasında yaşanan Osmanlı-Rus Savaşı 14 Eylül 1829 tarihinde Edirne Antlaşması ile sonuçlanmış ve Çerkesya olarak tanımlanan bölge Ruslara bırakılmıştı. Fakat Çerkesler direnmeye devam ettiler. Teslim olmayan Çerkeslere karşı saldırıyı sürdüren Ruslar katliamlara ve talan hareketlerine başladılar. Bu dönemde küçük Çerkes grupları ile Adıgeler’den Osmanlı topraklarına göçler başladı.

1857 yıına gelindiğinde hala devam eden savaş karşısında Rus General Dmitry Milyum’un “Çerkeshalkının yok edilmesi” fikrini Çar II. Aleksandr kabul etmiştir. Bu durumu öğrenen Osmanlı Devleti, uzun görüşmeler sonucunda Çerkeslerin sürgün edilerek Osmanlı topraklarına ulaştırılması konusunda Rusya ile anlaştı. Lakin Rusya yanlış bilgiler ile 50.000 kişinin sürgün edileceğini beyan etmişti. Çünkü maksadı soykırım ile Çerkesleri yok etmekti.

Soykırım hazırlıklarını tamamlayan Rusya 10 Mayıs 1862 yılında bölgeye Rus göçlerini de başlatmıştı. Saldırılarını sürdüren Ruslara karşı Mayıs 1864 yılında 20.000 Çerkes atlısı ile 100.000 kişilik Rus ordusu ile son bir savaş yaşanmıştır. Kanlı çarpışmada yenik düşen Çerkesler 21 Mayıs 1864 yılında resmi olarak savaşı sona erdiler. Fakat teslim olarak itaat etmeyen bütün Çerkesler kadın, çocuk, yaşlı ayırmaksızın Ruslar tarafından katledildiler. Binlerce Çerkes ise yüzyıllardır yaşadıkları ata topraklarından Rus Çarlık askerlerininzoruyla, gemilere doldurularak Karadeniz'de bulunan Osmanlı kıyı şehirlerine sürgün edildiler. Rus kaynaklarına göre, 1858-1865 yılları arasında 493.000 kişinin Osmanlı'ya sürgün edildikleri görülmektedir.

Çeşitli kaynaklara göre ayrıca; 45.023 Natuhay, 27.337 Abadzeh, 165.626 Sapsığ, 74.567 Ubıh, 11.873Abhaz, 10.500 Bjeduğ, 30.000 Abazin, 4.000 Besleley, 15.000 Kemguy, Mahos, Yegerukay, 30.650 Nogay, 17.000 Kabardey ve 23.193 Çeçen’in de Anadolu'ya göç ettirilmişlerdir. Bu rakamların Rus kayıtlarında yer almasından dolayı sayıların düşük verildiği kuvvetle muhtemel olarak kabul edilmektedir.

Bu süreçte 600.000 ile 2.000.000 Çerkes ve Kafkas halkının hayatını kaybettiği değişik kaynaklarda yer almakla birlikte ayrıca Çerkesler ile Abhaz nüfusunun yaklaşık %60’ının yok edildiği tahmin edilmektedir.

Rus askerlerinin, hamile kadınların karnını yararak içindeki bebeği çıkarmak gibi çeşitli insanlık dışı yöntemleri sırf eğlence olsun diye yaptıkları bir çokkaynakta görülmektedir. Hatta Grigory Zass isimli general tarafından “Çerkes katli ve bilimsel deneylerde kullanmanın serbest olduğu gibi talimatlar” vahşeti göstermesi açısından örnek verilebilir.

Etnik temizliğe uğrayan Çerkesler ile Abhaz, Abazin, Oset ve Çeçen gibi daha birçok Kafkas halkları da bu soykırımdan nasibini almıştır.

21 Mayıs Rus Çarlığı’nın Çerkes halkına karışı “kolonyalist politikaların ve stratejik hedefleri doğrultusunda uygulanan soykırım ve sürgünün yıl dönümüdür.” Çerkesler va Kafkas halkları için yas günüdür. Bu vesileyle hayatını kaybeden Çerkeslere ve diğer Kafkas Halklarına Allah’tan rahmet diliyoruz.

Nail ÇELEBİ

Türk Dünyası Parlamenterler Birliği Genel Başkanı

34 görüntüleme0 yorum

Son Yazılar

Hepsini Gör

Comments


BASKAN.jpg
bottom of page